Thị trường chứng khoán toàn cầu kết thúc tháng 4 sau khi trải qua những ngày vô cùng biến động. Chính sách thuế đối ứng trong “Ngày độc lập” của Donald Trump đã “gây bão” cho toàn thị trường trong những ngày đầu tháng 4, và cũng những động thái hạ nhiệt về thuế quan đã giúp thị trường hồi phục sau đó. Tính đến hết tháng 4, nhiều chỉ số đã ghi nhận sự phục hồi trước cú sập sâu. Đáng chú ý, trong danh sách này chúng tôi nhận thấy có nhiều đại diện đến từ thị trường chứng khoán các nước ĐNA như Indonesia, Thái Lan, Philippines và Malaysia. Chúng tôi sẽ chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này trong phần sau của báo cáo. Đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, việc nằm trong nhóm chịu thuế cao nhất cùng với mức độ phụ thuộc vào thương mại với Mỹ khiến cho chúng ta trở thành một trong những thị trường giảm mạnh nhất toàn cầu trong tháng 4.
World
Dữ liệu về GDP quý 1 của các nền kinh tế lớn đã dần được công bố mới sự phân cực tương đối rõ nét: Trung Quốc (+5,4%) và Eurozone (+1,2%) gần như đi ngang so với quý trước về tốc độ tăng trưởng trên cơ sở so sánh với cùng kỳ. Trong khi đó, GDP của Mỹ có sự giảm tốc với +2,0% so với cùng kỳ và -0,3% trên cơ sở so với quý trước điều chỉnh tỷ lệ kép hàng năm. Tuy nhiên, chúng tôi gần như không bận tâm đến những dữ liệu này ví đối với chúng tôi, GDP không phải là thước đo phản ánh chính xác về sức khỏe kinh tế trong ngắn hạn (dù trong trung và dài hạn nó làm tốt điều này).
Có rất nhiều lý do dẫn đến điều này (1) Bản chất của GDP là đo lường “tốc độ sản xuất hàng hoá và dịch vụ của 1 quốc gia”, điều mà bị chi phối bởi nhiều yếu tố ngoài sức cầu (ví dụ như tồn kho), (2) GDP thiếu đi 1 thành phần quan trong thể hiện cho sức khỏe kinh tế là thị trường lao động (3) bản thân GDP là một yếu tố lagging. Ví dụ trước khi dữ liệu của BEA được công bố, mô hình GDP nowcast của Fed Atlanta đã dự báo gần chuẩn xác về mức tăng trưởng này nhờ những dữ liệu được công bố sớm trước đó.
Chúng tôi dành nhiều sự quan tâm hơn đến câu chuyện về thuế quan, điều mà có thể gây tác động lớn đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong các quý tới đây. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi phần lớn thị trường đánh giá cao tác động của kinh tế thế giới dựa trên những con số thuế quan được Donald Trump đưa ra trong “Ngày độc lập”. Những lo ngại mà đến 1 “sinh viên đại học” cũng có thể đo lường được thì không có lý do gì mà một đội ngũ những bộ óc kiệt xuất của Mỹ không nhận ra. Chỉ có một mục đích duy nhất để Trump giữ mức thuế quan cao, đó là ông CỐ TÌNH muốn “reset” kinh tế thế giới, bao gồm cả Mỹ để phục vụ cho những mục tiêu khác của mình, tất nhiên, kịch bản này mang rất nhiều “thuyết âm mưu”.
Chúng tôi cho rằng một trong những mục tiêu lớn của chính sách thuế quan này vẫn là hướng đến sự cân bằng hơn trong cán cân vãng lai của Mỹ, nhưng không phải bằng cách giảm nhập khẩu mà là tăng cường xuất khẩu của Mỹ thông qua việc đàm phán với các đối tác thương mại khi Mỹ đang có vị thế tốt hơn.
Ở kịch bản khả dĩ có khả năng xảy ra nhất, Mỹ sẽ đạt được đàm phán với các đối tác (có thể kéo dài lâu hơn 90 ngày) với việc áp một mức thuế thấp hơn ĐÁNG KỂ so với mức thuế được đưa ra ban đầu, đổi lại Mỹ sẽ được dỡ bỏ nhiều rào cản hơn để thâm nhập thị trường các quốc gia khác và tăng cường xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của mình như quốc phòng, nhiên liệu, khí đốt hay hàng không vào các thị trường này.
Mặc dù vậy, cần phải tỉnh táo để nhận ra rằng đây là những lợi ích mang tính chất trung và dài hạn. Trong ngắn hạn chúng tôi cho rằng tác độ của chính sách thuế quan là tiêu cực nhiều hơn tích cực khi (1) sự sụt giảm xuất khẩu và đơn hàng khi 2 trong số những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Trung Quốc và Canada đã áp thuế trả đũa lên hàng hoá xuất khẩu của Mỹ, (2) các ngành công nghiệp và công nghệ của Mỹ phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu có thể gặp gián đoạn do thuế quan. Ví dụ, nếu nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc sụt giảm, sản xuất ô tô của Mỹ có thể bị giảm sản lượng và (3) chính sách kinh tế không chắc chắn của Trump có thể làm sụt giảm nhu cầu đầu tư trong nước khi doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc hoạch định chiến lược.
Điều đáng nói là sự kiện này diễn ra trong một bối cảnh mà kinh tế của Mỹ không phải là quá mạnh mẽ khi Fed chỉ đang trong giai đoạn đầu của quá trình hạ lãi suất, do vậy nó có thể kích hoạt hiệu ứng “hòn tuyết lăn” khiến mọi thứ xấu đi nhanh chóng và vượt qua ngoài tầm kiểm soát. Tất nhiên, dữ liệu kinh tế trong những tháng tới sẽ là câu trả lời chính xác nhất cho nghi ngại này của chúng tôi. Tuy nhiên dựa trên những gì đang diễn ra, chúng tôi nhận thấy sức khỏe kinh tế của Mỹ đang thực sự yếu đi và điều này đồng nghĩa với khả năng suy thoái của Mỹ đang gia tăng. Trong tất cả các biến có thể tác động đến thị trường, đây vẫn là biến số mà chúng tôi cho rằng có tác động MẠNH NHẤT đến kinh tế Việt Nam cũng như thị trường chứng khoán. Đây chính là rủi ro mà chúng tôi cho rằng là LỚN NHẤT ở thời điểm hiện tại đối với thị trường chứng khoán Việt Nam.
Việt Nam
Ở chiều ngược lại, chúng tôi gần như rất ít lo lắng về mức thuế thoả thuận giữa Việt Nam và Mỹ vì lý do ở trên, thậm chí, việc leo thang căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ là một cơ hội lớn cho Việt Nam đảm nhận vai trò là cầu nối trung gian luân chuyển hàng hoá của Trung Quốc vào Mỹ và ngược lại. Một sự thật không thể chối cái là Mỹ vẫn đang cần hàng hoá Trung Quốc và Trung Quốc cần hàng hoá của Mỹ. Sự phụ thuộc này không thể ngắt quãng 1 cách tức thì như những gì diễn ra trong những ngày qua.
Quá trình Trung Quốc +1 tiếp nối giai đoạn 1 của chiến tranh thương mại cũng sẽ được đẩy nhanh hơn vì các doanh nghiệp nhận ra rằng việc đầu tư vào Trung Quốc gần như là một rủi ro rất lớn cho khả năng tiếp cận thị trường Mỹ, cho dù mức thuế hiện tại có được hạ hay không.
Trong báo cáo tháng 3, chúng tôi đã đề cập đến mức tăng trưởng GDP thấp trong quý 1 là một rào cản cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% trong năm nay. Nhưng trên góc độ đầu tư, đây lại là một yếu tố tích cực vì nó buộc chính phủ phải huy động những nguồn lực quyết liệt hơn nữa, từ hỗ trợ tài khoá cho đến chính sách tiền tệ. Đây là những điểm cộng lớn hỗ trợ cho thị trường chứng khoán trong giai đoạn sắp tới, một giai đoạn mà bối cảnh toàn cầu tiếp nối những “bất ổn”.
Market
Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của toàn thị trường trong quý 1/2025 đã chậm lại đi đôi chút với mức tăng trưởng 26,4%, so với mức 35,2% của quý 4/2024. Sự chậm lại này đóng góp 1 phần đáng kể của nhóm Ngân hàng (+14,5% so với +21,3% của quý trước), trong khi nhóm phi tài chính vẫn giữ được mức tương đối cao (+39,6% so với +55% của quý trước). Phân tích sâu hơn, chúng tôi nhận thấy phần lớn sự sụt giảm của nhóm phi tài chính đến từ sự sụt giảm lợi nhuận từ hoạt động tài chính (-5,8 nghìn tỷ so với 6,9 nghìn tỷ cùng kỳ). Điều này có nghĩa là loại bỏ những yếu tố bất thường trong cơ cấu lợi nhuận, tăng trưởng lợi nhuận gộp của nhóm phi tài chính tiếp tục được mở rộng trong quý 1 (+48,8% so với +42,4% của quý trước).
Đối với nhóm ngân hàng, gần như sự chuyển biến của tất cả các chỉ số đều là tiêu cực.Từ NIM (0,8% quý trước xuống 0,72%), CASA (+19,9% xuống 18,4%), Nợ xấu (+1,9% lên +2,2%) cho đến LLR (89,9% xuống 80,0%). Chính vì điều này, nhóm ngân hàng đã có sự tụt hạng đáng kể trong bảng xếp hạng về triển vọng ngành trong 12 tháng tới của chúng tôi. Sau mùa báo cáo quý 1 cùng với việc “hạ triển vọng” do tác động của thuế quan, tăng trưởng lợi nhuận của Vnindex giảm xuống chỉ còn 10%, thấp hơn đáng kể so với mức 16,3% thời điểm khi chúng tôi viết Ourlook tháng 3.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cơ hội đầu tư trên thị trường sẽ bị thu hẹp. Ngược lại, dưới tác động của cú sụt giảm do thuế quan, chúng tôi nhận thấy rất nhiều cơ hội đầu tư được mở ra ở nhiều ngành và nhiều cổ phiếu. Tính đến thời điểm hiện tại, mức PB của thị trường chỉ đạt 1,6 và nếu bạn không biết, mức PB thấp nhất mà thị trường từng ghi nhận trong 10 năm qua chỉ là 1,5 lần. Trong hơn 10 năm, số lần Vnindex về mức định giá thấp như hiện tại chỉ đếm trên đầu ngón tay và sau đó là đà tăng kéo dài ít nhất là 1 năm. Điều này có nghĩa là, đáy của định giá thường sẽ là đáy của thị trường trung hạn, hay chúng ta vẫn còn rất nhiều “thời gian” nữa nếu lịch sử được lặp lại.
Một diễn biến rất đáng chú ý khác mà chúng tôi cho rằng cũng sẽ tác động đáng kể đến xu hướng thị trường trong thời gian tới, đó là sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu đang diễn ra cực kỳ rõ nét, điều mà chúng tôi cho rằng sẽ sớm xảy ra trong báo cáo tháng 3: dòng tiền trên thị trường cổ phiếu của Mỹ đang bắt đầu đi ra toàn thế giới (ngoại trừ Trung Quốc). Trong vòng 2 tuần vừa qua, có hơn 8 tỷ USD bị rút ra khỏi các quỹ ETF equity của Mỹ, điều mà chúng tôi nhận thấy rất hiếm khi xảy ra trong những năm gần đây. Ở chiều ngược lại, dòng tiền nhà đầu tư nước ngoài chảy mạnh vào các thị trường châu Á như Đài Loan (+2,8 tỷ USD), Ấn Độ (+2,7 tỷ USD) và trong tuần gần nhất, xu hướng mua ròng của các nhà đầu tư nước ngoài đang diễn ra mạnh mẽ ở thị trường các nước Đông Nam Á.
Mức định giá rẻ và xu hướng dịch chuyển của dòng tiền toàn cầu là 2 yếu tố mà chúng tôi cho rằng đã giúp cho thị trường chứng khoán ĐNA Outperformance so với thị trường của nhiều khu vực khác trong vòng 1 tháng qua, điều mà chúng tôi đã đề cập trong phần đầu của báo cáo.
Ourlook
Thị trường đang ở một thời điểm rất đặc biệt. Và điều thú vị là so với thời điểm cách đây 1 tháng, chúng tôi nhận thấy có sự gia tăng đồng thời ở cả 2 phía của cán cân rủi ro và cơ hội. Ở phía cán cân cơ hội, đó là sự đẩy mạnh kích thích kinh tế của chính phủ để thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, cơ hội gia tăng vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu khi căng thẳng Mỹ Trung leo thang, mức định giá hấp dẫn hơn cùng với sự chuyển dịch vị thế của các nhà đầu tư nước ngoài. Ở phía cán cân rủi ro, xác suất suy thoái kinh tế Mỹ gia tăng, triển vọng tăng trưởng các nhóm ngành hạ nhiệt là những rủi ro lớn mà chúng tôi đang theo dõi. Trong đầu tư, việc nhìn vào cơ hội bao giờ cũng dễ dàng hơn so với rủi ro. Đối với chúng tôi, chúng tôi tập trung nhiều hơn vào cán cân rủi ro so với cơ hội. Do vậy ở thời điểm hiện tại, chúng tôi vẫn quyết định hạ tỷ trọng danh mục để bảo vệ tài khoản trước các rủi ro mà chúng tôi đo lường được.
Trong 4 tháng đầu năm, hiệu suất đầu tư bình quân các tài khoản khách hàng của 40 Years Old đạt 30,8%, vượt trội so với mức -3,1% của thị trường (đã bao gồm cổ tức). Nếu bạn quan tâm đến dịch vụ Uỷ thác đầu tư của chúng tôi, vui lòng xem thêm ở đường link bên dưới.
Tìm hiểu về dịch vụ Uỷ thác đầu tư dành cho nhà đầu tư cá nhân của chúng tôi
Bây giờ rủi ro để thị trường rơi điểm mạnh như đợt đầu tháng 4 có thể xảy ra chắc là nghiêng về tin suy thoái ở Mỹ hơn là tin về thoả thuận thuế quan VN-US, ad nhỉ?